Türkiye’nin savaşla birlikte ivme kazanan Rusya’ya ihracatı, Çin’in bu pazara saldırmaya başlamasıyla birlikte daralma eğilimine girdi. Uluslararası lojistik altyapısını güçlendirerek fiyat rekabetinde öne çıkan Çin, son iki ayda Rusya’ya ihracatını çift haneli artırdı. Türkiye ise yakın zamana kadar rekor artışlar yaşadığı Rusya’ya ihracatında son üç aydır daralma yaşıyor.
Küresel piyasalara agresif bir dönüş yapan Çin, Türkiye’nin savaşla birlikte ivme kazanan Rusya’ya ihracatına da darbe vurdu. Türkiye’nin ağustos ayında yıllık bazda yüzde 11 oranında daralan Rusya’ya ihracatı, eylül ayında yüzde 25 geriledi. Çin, Türkiye’nin bu pazarda artan ihracat payını ele geçirdi. Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı daralma eğilimi gösterirken, Çin’in Rusya’ya ihracatı Eylül ve Ekim aylarında çift haneli artış gösterdi. Çin’in bu pazarda güçlenmesinde uluslararası lojistik altyapısının güçlendirilmesinin önemli etkisi oldu.
Ukrayna savaşının başlamasıyla birlikte Batı, Rusya’ya karşı çeşitli yaptırımlar uygulamış ve Avrupalı şirketlerin bu ülkeyle ticareti durma noktasına gelmiştir. Bu durum Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna ile dış ticaretinde rekor artışlara neden oldu. Rusya’nın ihracatı sektörün can damarıydı. Öte yandan Türkiye üzerinden Rusya’ya deniz yoluyla transit ulaşım da hız kazandı. Ancak AB şirketlerinin çekilmesiyle Rusya pazarında ortaya çıkan bu fırsatı değerlendirmek için Çin’in birçok farklı koldan harekete geçmesiyle işler değişti.
TÜİK verilerine göre, Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı yılbaşından bu yana her ay bir önceki yılın aynı ayına göre üç haneli oranlarda artarken, artış oranı nisan ayında önce iki haneli rakamlara düştü, ardından düşüşe geçti. . Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı Ağustos’ta yüzde 11, Eylül’de ise yüzde 25 daraldı. Ekim ayına ait TÜİK bilgileri henüz açıklanmadı. Ancak TİM’in açıkladığı geçici verilere göre Rusya’ya ihracat ekim ayında yıllık yüzde 19,8 azaldı.
Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı azalırken, Çin’in Rusya’ya ihracatı arttı. Reuters’in gümrük verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre, Çin’in Rusya’ya sevkiyatı ekim ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17 artarak 8,69 milyar dolara ulaştı. Ekim ayında Çin’in toplam ihracatı yıllık bazda yüzde 6,4 azalarak 274,8 milyar dolara ulaştı. Çin’in Rusya’ya ihracatı Eylül ayında yüzde 21 arttı.
“ÇİN eskisinden daha güçlü hale geldi”
ECONOMY’a konuşan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Yönetim Kurulu Üyesi Başaran Bayrak, Çin’in pandemi sonrasında küresel ticarete agresif bir dönüş yaptığını belirterek, “Çin eskisinden daha güçlü geldi. “Dünyayı test ettiler ve kontrolün hala kendilerinde olduğunu gördüler” dedi. Türkiye’de sanayicinin maliyetinin her geçen gün arttığını belirten Bayrak, “Enerji, işçilik gibi birçok maliyet kaleminde artış varken döviz kuru aynı oranda artmıyor. Dolayısıyla TL pahalı kalıyor. Fiyatı koruyamayız. Öte yandan sanayicilerimiz de finansmana erişimde sıkıntı yaşıyor. Çin Hükümeti hem sanayi şirketlerini hem de lojistik şirketlerini çeşitli teşviklerle destekliyor. Dolayısıyla Çin ile rekabet edemeyiz” dedi. Bayrak, Çin’in pandemiyle birlikte ivme kazanan e-ticarette önemli gelişmeler kaydettiğini ve küresel anlamda bu alanda hızla büyüdüğünü söyledi.
ÇİN’DEN 3 AYDA GELEN ÇELİK, ARTIK 1 AYDA GELİYOR
Başaran Bayrak, dünyanın en büyük limanlarına sahip olan Çin’in lojistik alanında da iyileştirmeler yaptığını anlattı. Bayrak, “Çin’den Avrupa’ya ve Rusya’ya ulaşım eskisinden daha hızlı ve daha ucuz. Çin alternatif rotalar geliştirerek lojistik maliyetlerini düşürdü. Pandemideki gibi dramatik geçiş süreleri yok. “Çin’den ithalatı üç ay süren çeliği artık 1 ayda teslim alıyoruz” dedi. Bayrak ayrıca Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlarından Çin’in etkilenmemesinin de avantaj olduğunu ifade ederek, “ABD’li yetkililer sık sık Türkiye’yi ziyaret ederek yaptırım kapsamındaki firmalarla iş yapılmaması yönünde uyarılarda bulunurken, Çinli şirketler bu yaptırımlara uymuyor. Ambargo endişeleri var ve ne isterlerse yapabilirler.” “Hareket ediyor” dedi.
Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Yönetim Kurulu Üyesi Cihan Özkal, Çin’in hem demiryolu hem de deniz taşımacılığında Rusya ile lojistik altyapısını güçlendiren yatırımlar yaptığını söyledi. Rusya’ya taşıma yapan yerel nakliye şirketi Medkon’un Genel Müdürü Mahmut Işık da Çin’in Rusya’ya ihracat taşımalarında harekete geçtiğini söyledi. Savaşın ilk dönemlerinde Rusya’ya Türkiye üzerinden taşımacılık yapan Çinli nakliye şirketleri Rusya’ya doğrudan sınırlarını açmaya başladı. Bazıları Baltık üzerinden Rusya’nın değerli liman kentlerinden St. Petersburg’a gidiyor. Bazıları Karadeniz’den St. Petersburg’a, bazıları da Novorossiysk Limanı’na ulaşıyor. Mahmut Işık, bazı Türk forwarder şirketlerinin Çin’den Rusya’ya doğrudan gemi kiralama ve taşıma yapmaya başladığını belirtti. Geçtiğimiz günlerde Türkiye’yi ziyaret eden Tekirdağ Kumport Limanı’nın Çinli ortakları da, daha önce Rusya’ya Türkiye üzerinden transit taşıma yapan bazı armatörlerin artık Kumport üzerinden transit taşıma yapmak yerine doğrudan St. Petersburg’a yük boşaltmaya başladıklarını dile getirdi. Öte yandan Çin, Rusya ile demiryolu ağını da güçlendirdi. Çin’den Rusya’ya ihraç edilen kargonun değerli bir kısmı da demiryolu ile taşınıyor.
TÜRKİYE’DEN RUSYA’YA TIR SEYAHATLERİ 10 AYDA YÜZDE 15 AZALDI
Ekim ayında Rusya’nın ihracatındaki düşüş Türkiye’nin uluslararası taşımacılık istatistiklerine de yansıdı. Türkiye’den Rusya’ya yapılan ihracat taşımalarının yarıdan fazlası karayoluyla yapılıyor. Uluslararası Nakliyeciler Birliği’nden (UND) alınan verilere göre, son iki aydaki düşüşün etkisiyle Türkiye’den Rusya’ya Ro-Ro dahil karayolu ihracat taşımaları Ocak-Ekim döneminde yüzde 15 azaldı, 25 bin 955 sefere ulaştı. Ancak yakıt ve işletme maliyetlerindeki yüksek artışlar nedeniyle karayolu taşımacılığı deniz taşımacılığına göre çok daha yüksek kalmaya başladı. Türkiye’den Rusya’ya karayolu yükü 3 bin 500 doları aşarken, pandemi döneminde 10 bin dolara ulaşan Çin-Avrupa navlunu ise 2 bin doların altına geriledi. Türk taşımacıların Rusya’dan aldıkları yıllık transit belgelerinin sayısının yetersiz olması da bu taşımaları aksatıyor. Öte yandan Türkiye limanlarından Rusya’ya yapılan transit taşımalarda da azalma var. Denizcilik Genel Müdürlüğü verilerine göre, Türk limanlarında elleçlenen transit yük miktarı Ocak-Ekim döneminde yaklaşık yüzde 29 oranında azaldı.
UKRAYNA’YA İHRACAT EKİM’DE %10 ARTTI
Savaşla birlikte sadece Rusya’ya değil, Türkiye’den Ukrayna’ya ihracat da arttı. Türkiye’den bu ülkeye ihracat oranı yavaşlasa da artmaya devam ediyor. Ekim ayında Türkiye’den Ukrayna’ya ihracat yıllık bazda yüzde 10,3 artarak yaklaşık 254 milyon dolara ulaştı. Ocak-Ekim 2023’te Ukrayna’ya ihracat yıllık bazda yüzde 47,2 artarak yaklaşık 2,4 milyar dolara ulaştı.
